ARTICLES

THYU ULA MARASAW


Composed by: Dr.S. Hrachu

1. Thyu ula Marasaw hmialâ pangai suh vy,
    Daihti pha eima hnei chhô he ta;
    Rietheina hlu hrasa tiama ta tao ei si
    Eima râh hmasiena châ ta.

           Atahma he thaina sona ti,
           Pasohpa cha aloh hai,
           Cha su cha pangai s’u;
           Rietheina hluh hra sa;
           Sona ti pasoh doh aw pi.

2. Thyutlia na khih bôhpi sie sai ta cha su la,
    Sie pata na râh ta a châ hnaw;
    Mara râh zohpa he pakhaisa awpa ta,
    Sona tikhaoh pangai mah y.

3. Mola khithlao ry lia laphô to thlu hrei si,
    Sihnoh chhy laina noh chhi ba se,
    Mara saw keimo ta bahlia a cha-ao ei si,
    Lyna khih pavâna su la.

   CHHITHA TUPA ZY TA PAHNO AWPA NATA AVAO CHEINGEI AWPA BIEHRAO BO TLA ZY.
Bihmia: No kha cha khi Sakha liata nô paw pakha ta a saw chapaw kho a chhi ngaitapa pinoh (Birthday) a ly awpa ta a chhuah noh ta. Cha hrasala thotla la bao cha Pastor nawh zy he a chata khi ama tlyna ahlu tu hapa vata cha noh liata Pastor he vaw y khao leipa ta, thlachhâna ta a pinoh aly awpa cha ho hei tlôva tha ta a ngia a vawh chhie. Cha hrasala vahnei chhi kawpa ta ama Awnanopa liata thlapalâ liata amâ ngiaba kawpa pakha cha ama o law vaw charei ta chho ta , ahnabeiseina nata a chhuana cha hlao atlo awpa ta alyna ahnei. Ee papu mania na vaw tlia chho cha vahnei a chhi hmesei hi. A ta noh he ei saw chapaw pinoh (Biethday) cha ta, a lyna thlachhâ tao awpa ta a pato patia pi ta, cha hrasala Pastor he khi atlypa vata nama ta mania nahma pa bei aw. Nama na y thla tawcha a hy ta khao aw vana Abeipa khikhana a cha aw hi tah ta. Aw a cha lei cha ma, aphao bao na ei. Nama Biehrai kei la tuah kei ta ta, cha hrasala Biehrai a vaw moh cha pinoh nata zaopa boh nata tla hmô thei khao leipa ta thata rairuna a tyh. Cha hrasla vahnei a chhi kawpa ta ngiapa na nata azaopa bot la Sakha he hmô ta cha bietla hmapa chata a saw chapaw pinoh liana cha ta, tha a patlôna bie nata pinoh a lyna cha a hmei khei ei. Cha hrasala pinoh ky liata ngiapana bie a pachupa cha hawtipa paw he ta thata apalô liata pacha padyna a hnei. Abiereipa liata pinoh nata azaopa y khao leipa ta ngiapanasai ta a pa chu ei. Cha nata cha hawtipa paw heta ama Awnanopa EC hnota kheita rai chasala nama chakaona he nama moh pasia awpa na abyu tapa ta Agenda Sakha hawta a ngia khei.
Kho ngai tapa sai u, Thin oh liata pina ky apa chu thai awpa cha leipa ta, Pi noh liata thina ky nata a zaopa ta chhao a pa chu thai awpa cha veih. Anoh nata adaiti mopa ta apa chuna he eima siekhei lymah awpa he a cha. Awnanopa chhitha tuhpa nata KNP.KTP.KHP.KPP. lupa zy heta a pei mawh na nata angiana liata pahno awpa nata hma awpa zy he eima pahno awpa a byu hmesei. Cha khiata cha eima chakaona he apitlo lymah aw ta ahma chhaoa sieh lymah hra aw.
Cha vata he ary liata palasapa Biehrai boh nata tla zy he vawpahno hrala he hlei khô pa ta pahno chhi chhao a chhua via lymah suh vy.


1) Ngiapâna nata thlachhâ na liata hma awpazy;
Mathai 21 :22 / Zeremiah. 29 : 11 -14 / Zeremiah .33 : 3 / Zamie. 1: 6 -8 . Rawma 12 :12 . Isai 59 : 1 . Philipi. 4 : 6 -7 .Zamie.4 : 3. Hebrai. 11 : 6 .Zawhana .15 : 7 .Ehisi. 6 : 16-18 .Mathai. 18 :18-19 .Zeremiah.17 :7-8.
2) Kavi leipa ta thlachhâna daiti liata;
Ryureihtuhpa . 20 : 26 .1Kawrini .6 : 5 .Esthy . 4: 16 .Hmotaopazy, 14 :23 .Zekaria,8 :18-19.Mathai. 6 :16 .
3)Atlâ liepa zy chata;
Hlazy hla.41 : 2-3 .Hlazy hla .103 : 3-4.Isai 53 : 4-5 Zeremiah.30 :17 Hmotaopazy. 4 :10.Hlazyhla,63 6-8. Hlazy Hla .91 : 3-4 Hlazyhla ,107 : 17-20 .1Pity .2 :24. Mathai .8:14-15 ,17 .
4)Pacharô nopa eima ty na daiti liata;
Mathai. 11:28-29 ,Philipi.4 :6-7 , Rawma. 8:28 ,Hlazy hla 103 :8-10 ,Isai,61 :1-2 ,1Pity .5:6-7 ,2Timawthy. 2:19 . 1Kawrini 10 : 13 . 2Kawrini.12 :10 .Rom 12 12 .ISai 43:1-2 .Isai 40 :29-31.
5)Thina a typa chhôkha zy cha ta;
Rawma.14 :7-9.2kawrini.1:3-5 Luka 20:35 -36 .Hebrai.13:13-14.Isai 43:2-3Isai .57:1-2 1Kawrini.15:19-20 Philipi 3:20-2. 1Pity.1:3-4 2Kawrini.1:3-5. 2Kawrini 5:8-9.
6)Athipazy athei thlana chata;
Zawba. 5:17-18 . Halazy hla.30:11-12.Isai 60:19-20 .Zeremiah31:13.1Pity.1:3-4. Biephuahpa.7 :16-17. Zawhana .5:24 .Rawma.14 : 8-9.Biehphuahpa.22:4-5
7)Alyna daiti liata;
Hlazy hla.122:4 ,84:5-7 50: 14 ,1Thysalawnika 5:17-18 hlazy hla103:1-5 ,107 :9, 27:5-6 ,Nehemia 8:10 ,
8) Pahniena daiti nata hlaotlona daiti lia chata;
Hlazy hla.50:23 ,119:105 ,107:8 ,4:7-8 ,16:8-9.
9)Pi noh liata aly na chata;
Hlazy hla.22: 9-1 / Rawma. 8 : 14 / Isai . 42 21 / 2Smuel . 22:2-4 / Zawhan .15 : 7 / 2Tmawthy . 4 : 8 /ISamuel. 2 26 / Hlazyhla.127:3:5
10)O thiepa a lyna chat;
Hlazy hla.127 :1 / Ephisi.3 :14 -15 / Hlazyhla. 128 :1-6 /Athaona . 28 :14 / Hmotaopazy. 16 : 31 / Zahawna. 15 : 4 - 5 /
11)A chuna liata hlatlona hmô daiti lia chata;
Hlazy hla 118 : 28-29 /Zeremiah .3 :15 / Biesozy .9:10 / Hmotaopzy .7 :22 / Luka .2 : 40 //
12.)Pie hlana daiti chata;
Mathai .6:19-21 /Biesozy 11:24-25 /IThatizyrona 29:14 / Rypachaneina .15:10 ,16:17 / 2Kawrini .9:6-10 /Peter. 4:10 Rypachaneina.16 :9-11Mathai.6:3 /
13)Suhraw liata sukha piena chata;
Rypachaneina.12:17 / Nehemia . 13:12 /Malakhai. 3 :10 / Theithaina .27:30 /Rypacheina. 14:28-29 ,2:6-7 /
14)Lyu tawhta tlymah Sadô tawhta tlyma hmô tuahpa pien chata;
Lalureina. 28:26/Biesozy . 3:9-10 / Puasaina.23:19 /Nahemia .10:35 / ISai .30:23-24 /
15)Nô nata paw zy ta saw nawzy chô liata tao awpazy;
Ephisi 6:4 /ITimawthy .5:8 /Biesozy .29:15 , 13:24 /Ryhpachaneina 6:4-9 /Biesozy19:18 ,22:15/Mathai .8 :6 /
16)Saw nawzy ta nô nata paw zy chô liata tao awpa zy;
Puasaina.20:12 /Biesozy .19:27 ,23 :22-25/Kaolaosa:20 /Epgisi .6:1-3 /Bisozy. 1:8-9,7:1-2 ,20:20 ,23:25-26 /

17)Nôpi nova zy ta pahno awpazy;
Ephisi .5 : 22-24;29 / IKawrini 7:2-4 , 7:10/Ipity .3:7 / Ephisi .5:22-24 /
18)Nô nawzy chata thanaza Alana;
ITimawthy . 2:10 /IPity .3:3-5 /bisozy.31:10,29-30 /Titu2:3-5 / Biesozy 19:14 /Zeramia.31:22/Ephisi.4:29-30/ Biesozy. 21:19 /Hlazy Hla.128:1-4 Biesozy .14:1-2 //
20)Chhitha tupazy ta zi awpa nata pahno awpazy;
IPity .4:10-11 ,5:1-4 /Rawma 12:7-8 /Fhilipi. 2:2-4 ,1:19 / Kaolaosa. 3:23-24 /ITimawthy. 4:4-16/Hmotaopazy 20:28 /ITimawthy.3:2-7 /
IKawrini 9:26-27 .
21)Chhitha tupazy chata eima rai;
ITheslawnika. 5:12-13 /Hebrai .13:7-14 /Kalatia .6:6 /Rawma.13:1 /Titau .3:1 /Rawma .13:7 /IPity.2:13-14 /
22)Mission raihria chakaona chata;
Mathai. 9:3-38 /Rawma .15:20 /2Kawrini. 5:17 /IPity2:9-10 /Hlazyhla.126:5-6 /Isaia.9:2,53;1-3a /Rawma10:14-15;17 /ISaia 6:8 
Abeipa ta nama chakaona liata tha chapatlô lymah ei sala a to nama taona liata byhna cha pie mawh ei sy. Amen.

Nô NATA PAW ZY TA SAW NAWZY CHô LIATA TAO AWPA ZY.
Biehmiachhipa:
Tahma khizaw duahmo eima mohpa a châ khiata la, 100% liata 40% he ta chhôkha vâra eima pahlei ta mawh sila reichhei aw mapi. A chhâpa châ khizaw hmophaleipa tawhta eima vaih thei lei pâ vata, nata Khazohpa bie liata ei ma châka vata a châ. Châ chhô liata nâmah nata keimah chhao he eima hlao thei hrapa a châ. He ky liana he ta pacha lei y thei vana. Châ vata nô nata paw zy pi he ta, eima saw nawzy he hawpa châka na tawh ta eima paboh sa thei nawpa ta rai lai ngâsapa saw nawzy cho liata tao aw pa eima hnei. Tahma raphapa nata Mongyu nawzy hrozie eima moh ti ta, khatluta e ama chhokha Family life he ama pa hlei. Hmô awpa hlupi a y. Khazohpa bie arasaipa ta ama sapa paphasana liata ama hrona he 100/100 he ama pachhapa a cha. Chhokha liata ky pachâna y thei khao leipa ta, Chhôkha liata a lyna chhao y khao hra vei. Ama chhôkha liata sapa chakâna a tlô taraw leipa ta, thlapa liata chakana rarôh ngâsapa ta atlô thlu ei. Mo hôh tuhpa a hneileipa nata pachu tuhpa ahnei leipa haw tlaita ama duahmo he a châ. Châ hawna hrata keimo ngiapa tuh phapa thokha chhôkha chhao he eima duahmo liata moleina ta mania a chadieh lymah hra. Tho kha ta Rai nata lyu liata bua pi ta, thokha ta khizaw sôh nata pia liata bua pi ta, tho kha ta a busai chynasia ky liata bua pi ta, tho kha ta nie nata do ky liata zy eima bua. Etc. Eima buana kao he ahlu hmeisei. A noh deikua Khazohpa bie dei kua he bua khei aw pata a chhuana rai ahnei khao leipa chhôkha thokha eima y. Biehrai hnei thla pita chahrasala reina daiti hnei mah pi. Khizaw hmo nata bao liata eima bua tuna vata reina daiti chhao hneithei mapi. Eima ku hnie eikha hmata atla leina bo nata tla chhao a hlu hmeisei. Krizypa eima châ thla tarawpa ta, Krista cha eima hro liata khisa thei khao veih. Chhôkha liata thlapa bie chakâna tha ta a tlô. Si pasana thlichhie ta mania a hnia ta, chahrasla khizaw phana nata sapa khona ta châ hmo zy châ siesai awpa ta pasai khao tlôpi va. Cha vata Krista liata ngiapa tupa nôpaw zydua sai u! Châ hmozydua tawhta eima boh thei nawpa ta, eima saw nawh zy he Khazohpa bieta palaiseisa a chhua suh vy. Cha leipa khiatala Khizaw hmasiena nata pahnona ta, ko a vaw y lai awpa chha liata, Eima Krizypa chana he alei dah dei aw. Khizaw hmaziena Phone,Computer nata internet liata leidia aw ei ta, pachha thei khao aw mapi. Châ vata Abeipa bie tawna heta kha châ a pa chu lymah suh vy. Cha cha eima chakaona liata eima Mission laichaipa rai chhao a châ aw. Châ vata Khzohpa bie tawhta eima phana rakha ta thanaza eima pieh hei aw. Nadaiti piela na ky pachâpa Abeipa tawta nahmôpa ryusôh na saw nawzy châ Abeipa bie hawta pachu achhua hra ma y. Amen.
Hlazy 127:3-4
Hawtizy cha Abeipa tawhta ryuto cha ei ta, âmo cha byhnâ hmeihseihpa ama châ. Chyhsapa ta athyutlia nota sawchapawzy a hneipa cha, Pheisaihpa ku liata châtaizy hawhta ama châ. Amen. Eima sawnawzy he eima cha ta baotuhphapa châta hmathei a chhua chyu suh vy. Amen.
Ephesi 6:4
Chatawhcha, nâmo paw saih u, nama sawzy ru pachhô kha u, krizypa pachuna liata nata chhoreina liata tlao mohhôh the u. Amen. Eima saw nawzy cha Abeipa bie tawhta eima pachu lymah aw pa a châ. Chata eima tao khiata cha, pietuhpa palo eima patlasa aw. Amen.
Biesozy 29:15
Chhoreina sôsi ta sona pie ta, chahrasala hawtipa a kho dah hawhta a ypa ta a nô hmia a pachhie tyh. Amen. Thokha la eima saw nawzy khopa liata kha zi tyh pi ta châ vata phana hlata chhiena he eima saw nawzy cho liata a tlô tyh. Châ vata chhoreina ky liata a ngia khiata la a mo nata ahmiepa ta sôsi chhao he hma apha. Amen. He ky liana heta Rahro liata aphrapa chata a ruh thei aw. A chhapa châ ama Law liata hawti tuh awpa he kho vei ei. Châ hrasala châ Khizaw Law hlata apei mawh viapa cha Nô nata Paw he ta Khazohpa liata khachâ a pahnie awpa he a pei mawh via. He ky liana heta USA liata Chin chysa hlupi buana a ama tyh. Châ hrasal USA cha Biehrai nata atlapa ta Law a taopa a ma châ. Châ vata he ky liana heta keima mopakha tlai ta saheina hlupi eihnei hrapa vata hiahrina he tao tyh nata châ liata a hlu via ta eina chhy tyhpa ei cha. 
1)Nôpi nova ta a pahra hmeiseipa he ama hlu leipa vata, saw nawzy moh hôna liata buabana hlupi ama ty tyh pa vata a châ.
2)Kypachâna ta a tuh pa y leipa ei ta, Pari hmapa ta sawzy ama mohô theileipa vata ama sawzy chô liata chhiena ama pie tyh.
3)Saw ama hneipa he kypachâna ta ahneipa chaleipa ei ta, Girls friend Boyfriend ta a pieh pasipa ta saw ahneipa ama hlutu hapa vata saw nawh zy mohô rai ruhna vata sawzy choliata phaleina ataopa he ama hlu.
4)Rai liata ama hrona pie ei ta ama sawzy pachuna nata chhoreina liata phahlana vata saw nawzy he angia cha leipa ta pasana ama pie tyh.
5)Pari panga a khopa nata khizaw sapa khona liata khi asapa hlu ei ta, ama saw nawzy châ ta angiahpa hmo bao liata ama si a pasapa vata rairuna hlupi atyh ei ta, châ vata ama saw nawhzy cha rairuna hlupi ama pie tyh etc.. Cha vata Amo ta mania ama tapa cha ky pachana chô ta na saw na chhorei khiatala a hy hmata bie cha hnei thei mapi. Nama na saw chata phana châ namah ta na pahno chai aw mania ama ta. Châ vata Pari panga pa nata a hryu chhiana vata dei kuata châ saw nawzy chô liata khapa pasana rai pie lei awpa a châ aw. Eima pie khiata châ keimo dolei pachasapa nata Lô-o chhao tai ta pathla theipa taka $1000 hlei tai chhao pacheisa theipa eima châ.
Biesozy 13:24
Na sawchapaw na hrie vei khiahtala, ano kyhpachâ leipa na châ. Ano ky napa châ khiahtala na chhorei awpa a châ.Amen.
Ryhpachaneina 6:4-7
Hy Isarel, he he my cheita khah y! Abeipa Khazohpa deita he eima Khazohpa a châ. Abeipa nama Khazohpa cha nama pathipalôh tlokhuh ta, nama thlahpa tlokhuh ta nata nama thathlôna tlokhu ta kyh nama pachâ awpa a châ. Atanoh ta biepiepa ei cha piepa ei he, nama my beih awpa châ vei. Nama sawzy chhao nama pachu awpa a châ. O liata nama y thlâh nota zy, nama y vei nota zy, nama paha nozy, rai nama hria notazy chhao nama pachu lymâ awpa a châ.Amen.
Biesozy 19:18
Na hawtizy cha pachu thei awpa hawti ama châ no tawhta chhorei the. Na chhorei leipa khiahtala, âmosasyh ta ama parao awpa ta na baopa a cha aw. Amen.
Biesozy 22:15
Hawtipzy ta hmo hrupa tao tyh ei ta, pachâpasia thai veih ei, châhrasla tuna dopa ta âmo cha atao pathi thei tyh ei. Amen.
Biechhana: Hlazy 127:1
Abeipa ta o a sa leipa khiahtala. A satuhpa raihria cha pahnai vei. Abeipa ta khihpi a vaih vei khiahtala. A vaihtuhpa ta vaih hra sala phahnai aw vei. Amen. A toh eima taopa he Abeipa liata apahnieh sila anoh liata ngiapana chô ta kha cha eima taopa zy dua he a pahnieh suh vy. Amen.

Krista liata nama unawpa.
Z.Eric Notlô (Byhna Paw)
Indianpolis,IN USA
317-494-1506

HMIATUA TA NA TAO TYHPA HAWHNA KHATA KYH NA PACHA KHAO VA CHI.
Biehrai: Biephuahpa 2:2-5
Biehmia: Eima viasa pakha cha Napi hnei ta, a napi no cha nozah paso kawpa nata chysa hmiaphao apahno kawpa, chhokha duahmo apahno kawpa a chapa vata ama chhokha ta tha ta ama sawta napi cha ama lyh khei hmeisei. Ama nova ta Abeipa he chizah kaw ei ta, cha hawna hrata Abeipa ta sawchano nata sawchawpa ryusohpa zy chhao a pie hra ei. Aman chhokha ta aly ngasa ei ta, cha hawna hrata khitla nata Awnanopa zy chhao thata ama palysa hra. Cha hrasala kovawsie lai lymah ta, ama pacha leipa reipasaona ama choliata a vawh tyh ei ta, ama napino cha aparu lata satlia hropa nata a vawh kao kha ha ei ta, cha bietha cha ama paw ta avawh thei nata ama chhokha liata buabana thata ama vawh tyh pathao. Cha hrasala ama paw he chysa phapa a cha pa vata a vawh ngiathai haw. Amanozy chhaota thata ngiapachhina ahnei hra. Cha hrasala kawpi kokha zie chhoma ama vawh sie na ta, ama no he ta astliapa liana heta apalo vaw y pakhua hei ta, a zaona phapa cha a vawh taopakhua ha hei. Cha nata cha ama chhokha liata buaba na nata rairuna thata ama vawh tyh haba. Cha hmocha pei tangasapa nata taopathi pakhua awpa ta hmo nao nahpa a cha khao leipa va ta, a hla ta ky ama pacha ngasapa nata ama tlai chhai ngasapa cha pasai leina cho ta ama vawh chhai hmeisei haw. Ama sawnaw chhao ama hrona liata hara hawta duahmo phaleipa hmo ama vaw tlo khei haw. 
Zisuh Krista ta a thisai ta chatlaipa nata tlyzaw ta anapi cha aw pa ta Krizypa ngipatuhphapa apapathi hapa zy pi he, ko pi ko khazie tly mah eima pipathi tawhna he ta a lyna hneipi ta, Thlachha zy tiama kawpi ta, Pienna ky liata chhao sia kaw hrapita, apo pakhyna ky liata chhao seisia awpa hnei mah pi. Khazohpa liata tlo khu eima pahnie khai hra. Eima ngiapa pa Abeipa deileipa ta cha ahy hmata ky eima pachapa nata eima hnabeiseipa raichhao y hra veih. Cha hrasala ko a vawh kho lymah nata cha Jesuh Krista kypa chana chho tawhta a hla via lymah pi ta, anapi eima chapa chhao kha my lyma pi ta, eima sapa hro phana, nuamna sahhma, khazini, chahnamei, kuva, thohna paritheipa, khizawh soh nata pia, chano nata chapaw liata nuamna he ta eima hrona liata suh vawla lyma ei ta, Eima ngiapa Zisuh krista hla ta cha cha hmo zy cha eima tlai chhai viapa nata eima ky pacha viapa zy ta a vawh cha haw. Eima ngiapana nata eima Beipa Zisuh Krista chhao he eima hrona ta a sie sai lymah haw.
Zisuh ta, “Abeipa na Khazohpa cha na paloh tlokhuh ta, na hrona tlukhuh ta, na thlahpa tlokhuh ta kyh pa cha the mania a ta. (Mathai 22:37) Chahrasala a ta no ngiapa tupa pipathi pa hlupi zypi ta, eima Beipa Zisuh Krista hla ta eima kho viapa nata eima tlai chhai viapa, ky eima pcha viapa hmo a hluhmeisei. Eima Zisuh a lyna hlata sapa alyhna atluapa chhao he eima hlu hmeisei hra. Abeipa ta, ‘Keimah dei leipa cha Khazohpa hropaa chhy kha mania a ta hei bao.(Athaona 20:3) Anoh dei kua ngiapa tuh phapa hlupi ta , Muslim, Buddhist, Hindu a chhyna zy la ta eima chhy raw leipa ta, eima hmotaopa nata eima khopa liata Zisuh hlata eim hrona na ta a hrokheipa hlupi eima hnei. (1Pity 2:19) Chysa ta Khazohpa khopa a chapa ta khacha a pahnopa vata pasa a tao lei awpa riethei a tao khiatala Khazohpa a lyzie a cha.Amen. Cha vata chysapa he pahnietuhpa eima hnei khiata cha cha sei a chapa eima cha. Cha vata thkah ngiapa tuhpa pihe Khazhohpa sei hlata Khizaw sei a chapa he eima hlu kaw. Cha cha eima chhyna nata eima ngipa na liata eima hrokhei hmeiseileina vata a cha. Thokha ta Sahhma sei cha pi ta, thokha ta chahnamei sei cha pi ta,thokha ta khaini/sada/thohna paritheipa etc se zy liata eima ta. Tho khata facebook nata media hmapa ta sei eima ta. Thokha ta khizawh soh nata pia liata ema ta. Thokha ta chano chapaw chana ky liata eima ngiapa na nata hmieleipa hrozie liata sei eima ta. Sei eima tana he alyu tla veih. Ahluhmeisei. 
Cha vata ngiapa tupa pipathi hapa zy ta, Zisuh ta khei ta e mania a ta? A ta hma he Khazohpa bie he rei pakhua la, Khazohpa awna ao he nathlie pakhua hei mah y! Amen.
“Nahmo taopazy ei pahno, na hriapasanazie zy, na otheizie zy, moleipa na chhythai leizie zy, lyuchapa a bipa ta a chatloh leipazy cha pasia chi ta, a pakheipa ama chapa na pahnopa kyhzy ei pahno. Tiama ngaita chi ta, ei moh vata pasa tao chi ta, na hnabeidy leipa ta, Chahrasala pazina ei cha hnei. Hmiatua ta na tao tyhpa hawhna khata kyh na pacha khao va chi. Na paosai hawpa kha pa cha tuah! Ro la, hmiatua ta na tao tyhpa hawhna kha tao heih the. Chata leipa ta la, na la a vy aw na ta, na ro vei khiahtala a yna tawhta na meio sona cha ei pasie syulyu aw. Amen. (Biephuahpa 2:2-5)
Khrista liata viasa zydua sai u! Eima Beipa Zisuh liata eima pie pasina zy, eima moleina zy, eima pehlei tlamawh na zy dua sie saipa ta ahno ta kua pakhua chyu suh vy. Ahlata eima khopasapa hawna khata eima Biepa Zisuh cha ky pacha pakhua hei si la. Eima meio tawhta pachhana eima hmo thei nawpa ta khacha eima Beipa liata apahnie pakhua hei suh vy.
Abeipa ta areituhpa zydua cho liata thlapa novah na cha pie chyu mawh ei sy. Amen.

Khazohpa Beihrai tawhta sahma alcohol/Wine he Krizypa zy chata mohleina a cha tapa Biehrai chho tawhta thanaza la chyu suh vy.

Abeipa ta areituhpa zydua cho liata thlapa novahna chaw pieh chyu mawh ei sy.
Theithaina 10:9
Nama nata na sawchapawzy ta pari theipa tlyma, sahhma tlyma, nama doh ha khiahtala, cha hnoh lata cha he ei pahrana Poh-o chhoh he nama ngiah awpa cha veih.Nama ngia khiatala nama thi aw. He he na pathla zydua chhaota ama zyh awpa ryhpa a cha. Amen.
Maluhreina 6:3
Kresawhti nata sahhma a doh awpa cha veih. Kreswhti tawhta taopa khapa ti rai tlyma, Kre thei tlyma, Kre thei pachawhpa tlyma, a nie awpa cha veih.
Ryhpachaneina 29:6
Viahchha nie awpa tlyma, Kresawhti nata sahhma doh awpa tlyma hnei veih eichi. Chahrasala Abeipa ta nma Khazohpa a chazie cha pachu khoh ei ta,nama ngiahna hawhta a cha pie lyma ei.
Ryureihtuhpazy 13:4,7,14 
Kresawhti tlyma, sahhma tlyma, doh cheita leipa la, nie awpa khah hapa chhao nie cheita khah y,
Chahrasala sawphaoh aw na ta, sawchapawpa ei sa awpa eina chho. Kresawhti tlyma, sahhma tlyma doh rai lei awpa ta na chho ta, nie awpa ta khah hapa rai nie lei awpa ta eina chho. Hawsai chapaw cha ahrochhoh ta Khazohpa liata hla awpa, Nazarai a cha awpa eina chho. Tah ta.
Krezoh tawhtahpa khapa hmo rai cha anie awpa cha leipa ta, Kresawhti kheihhawpa rai nata sahhma rai a doh awpa cha leipata, nie awpa kha hapa rai a nie awpa cha vei.A hnohta ei chho hapa zydua kha a tao lyma awpa a cha tah ta.
Biesozy 20: 1
Sahhma doh tupana ta pyury cha pahneisa aw ta, a cha pahrusa aw. Paripa ta yna he hruna a cha.
Biesozy 31:4
Lemuel, nathlie the. Abeizy ta Kresawti ama doh awpa cha leipa ta, sahhma chhao ama doh awpa cha hra vei.
Isai 5: 11-13
Nama hu a po na! Mydi ta thyu eichi ta, sahhma doh eichi ta,sahhma doh pathao eichi ta, zala taihta pari lyma ei chi ta. Nama kyhchhinazy liata tota zy, paotla zy, siahramozy, topa ta kresawhtizy nama doh tyh. Chahrasla Abeipa ta hmo a taopazy pahno thai veih eichi. Cha vata sei atahpa hawhta su hro la siehkhei syulyupa ta namay aw. Namo cha chhithatuhpazy cha nodipa ta ama thi aw. Chyhsa vatlahpazy cha dahphipa ta ama thi aw.
Isai 5:22
Nama rao haw!Sahhma oh liata riahphapa saih u! Riahpha kawpa ta china hnei leipa ta dopa pahlaopahlipa sai u!
Isai 24:9
Kresawhti vata thaphapa ta hlasana rai y khao aw vei. A hy hmah ta pahah kawna chhao padipa ta y khao veih ei.
Isaih 28: 7
Hrohsopazy nata theithaipazy chhao tlai pari ngaitapa ta ama pao chheicha tyh. Kresawhti nata sahhma athata doh ei ta a viavopa ta ama paochheichha tyh. Hrohsopazy cha pari tupa ha ei ta Khazohpa ta aluahna a piepazy chhao pahno thai khao leipa ei ta. Amen. Theithaipazy chhaota ama hnohta biebuapa ama vaw tlokheipazy cha pachia thei khao hra veih ei.
Isai 29:9
Hmiala sie u la. Ahrupa ta y the u! Hmiala sie u la mochaopa ta ytehu!Kresawhti doh tlo leipa paripa ta y te u!Di kha chhao doh tloh leipa ta a viavopa ta y te u! Abeipa ta mokuh pahah kawpa ta a cha pamosa haw. Amen.
Isaih 56: 12
He pari hmahpazy he ta, Kresawhti doh viah hei suh u,ta ei ta, Eima theina hawhta doh suh u! tah ei ta, a tanoh hlata myla a pha via heih aw, ama tah tyh. Pari ahmapa ta la apari lymah awpa nata Doh lymah awpa he a khona nata a chhuana a cha ngyu awh hi. Amen. Abiepa ta novena cha pie chyu mawh ei sy. Amen.
Biechhotuhpa 9:7-9
Na pati nie lyma the; alypa ta y la, na Kresawhti doh la, aly kawpa ta y the. Khazohpa liata adopa kawpa ta y the. Aly kawpa nata thapha kawpata kha y the. Kyh na pachapa chano nata aly kawpa ta y the u, Khazohpa ta hrona hrao leipa a cha piepa cha hma the u. Hraoleipa noh to cha na khona dah hawhta hmah the. Nopopa ta na y tlo awpa vata.
Ephesi 5: 18
Kresawhti pari khah u, cha parao tuh awpa deita a cha. Cha hlata cha Thlahpa ta tlao bie the u. Amen. Khazohpa thlapa ta kha apa bie hri suh vy.
Biesozy 23:24
Moleipazy uahva leipa la, amo a iasa hra kha y. Tymana taopa he ama pacha chaipa cha ta, bie ama reipa maih ta ahy tlyma paloh ama pasaa tyh. Amen. Hmopha taotuhpa cha he a chhua chyu suh vy.
Reichhi awpa zy.
Biesozy 20:1; Maluhreina 6:3; Rawma 14:21; Isai 5: 11-12; Biesozy 31:4-6; Hlazy 104:15; Isai 28;7; Titu 2:3; Ryureihtuhpazy 13:4; Bisozy 23:29-32; Athaona 9:21-34; Luka 21:34; Daniel 1:8; Biesozy 23:31; Luka 1:15; Theithaina 10: 9; 1Kawrini 6:19; 6:9-10; Habaku 2:15; Amosa 6:6-7; Hosia 7:5-6; Daniel 10;3; Ezakiel 44:21; Zeramiah 51:7; Biesozy 23:29-35 etc. Baichhi thei lymah pa a cha aw.


Mara châ thaokeina

Elipaw
Pathaona

Mara châ a vaw thaona or a vaw puana kyh lâ chhah ta ropa châbu ei hnei hluh kaw leipa chhaota ei hmopa nata theipa rakha liata a duapa ta Mara châ thaokeina thatih he ei vaw roh. Mara châ vaw puana kyh he roh chyupa châ ta, a ly â chhih kaw. Anodeikua, pahnopasia awpa â byuh lymâ chypa ta ei pahno.
He kyh nata a zaopata research ataotuhpa ahezy tlymâ vaw roh via laih heih aw ei ta, cha tita, ado viapa a hmeihseih viapa eima pahno laih awpa a châ. Tahma ta ei rohpa he hmo theipa source – zy liata a duapa ta ropa a châ. Mara châ vaw thaokeina kyh he N.E Parry ta ano pahnona rakha liata a duapata a palâsa (N.E Parry, The Lakhers : 1932, pp. 510-512).
Parry ropa tawhta Mara châ thaokeina eima hmopa cha ary lâ hawhta reipasia tua ei suh vei.
  1. Aduana Sâkhana (1st hypothesis)
Captain S. R Tickell and Captain Lewin taopa ta apyna
The first record of the language was made by Capt. S.R Tickell, who in 1852 drew up a short vocabulary,” Parry ta a tah. Parry hmâpa source cha, Capt. S.R Tickell châbu, “Notes on the Heuma or Shendoos: A Tribe inhabiting the Hills North of Arracan” a châ. He heta a palâsapa cha Tickell he 1800 rachhôh liata âtahma Rakhine State (Arakan hills) zydua liata hmo yzi a pahnopa a cha nata â ngia. Ano heta (Shandoos) tlymâ Heimas (tahmâ Heima) zy châta châ a tao awpa ta â ngia. Cha cha Parry ta “Tickell na Mara Châ a tao” tahpa ta a ropa a châ. He he nata a lyupa Parry ta a hma hropa source cha Captain Lewin ropa “The hill tracts of Chittagong and the dwellers therein,” tahpa châbu châ ta, Parry ta he hawhta a reih. “Lewin also drew up a list of common Shendu words.” Bangladesh râh Chittagong kiapâh liata a ypazy kyh areina liata Shendoos-zy kyh pahlaopa ta a reina a châ. Chavâta eima pahno theipa sâkha cha Burma râhlâ tawhta pahnopa (Shendu) zy reih ta a châ aw.
Reipasiana: He mo panopenawh reipa “Mara Châ” he tahma hmâ haipa Mara Châ a cha nata pangiasâ a chhih vei.. Marapa vyuhpa ta “Shendo” tahpa hawhrawh ama hmâpa vâta a châ. Chavâta he panopenawh reipa he Mara Châ taona he (kheihawhpa sulâ a chhai hra ei sala) tahma eima hneipa nata azaona y vei tah theipa a châ.
  1. Aduana Sanona (second hypothesis)
Rev. F. W Savidge taopa ta apyna
“India râh Lungleh bia liata a ypa Baptist misawnari ta Mara châ he a tao” tahpa a châ. He he N. E Parry chhaota he hawhta roh ta, “It was not, however till 1908 that a grammar and dictionary of the language was published by the Rev. F.W. Savidge, a missionary working at Lungleh.” He he “ado tlai,” tahpa ta Samaw.com liata chhao Mara Grammar châbu-paky palâsa hawpa a châ hra. Cha F.W Savidge ropa Mara Châ alphabet-zy cha he Parry ta ary lâ hawh heta a roh.
A Aw D F I L Ng P T V
 B E H J M O R U Z zy he a cha.
A Ch E (chô khupa) I K N Ô S U (chô khupa)
Savidge taopa Mara Châ
Consonant-zy,
B, Ch, D, F, H, J, K, L, M, N, Ng, P, R, S, T, V, Z zy a châ (17 Consonants)
Vowel-zy:
a, â, a, aw, e, e=chô pakhupa, i, i=chô pakhupa, o, ô, u, u = chô pakhupa, zy châ ta, (12 vowels) a y. Consonant nata vowel zydua pahlyhpa ta Mara hawhrawh zydua 29 a pha. Parry chhopasiana hawh khiahta cha, “ng” he kheihawhpa liata tlymâ ao pachhana liata a hmâh. Pakhona ta,
1. Setongpa=A bull mithun
2. Mitongpa=a billy goat
Reipasiana:
Rev. Savidge he Tickell tlymâ nata Lewin tlymâ taopa Shendu châ tawhta a la pachhuah awpata a ngia vei. Ano eihpa tlai ta a taopa a châ nata â ngia. A chhâpa cha he panopenawh he Arakan lâ tawhta tlymâ, Sittagong lâ tawhta Shendoos kyh a reihpazy châ ei ta, Rev. Savidge he Mawrâh kiapâh liata a ypa, Lakher tahpata pahnopazy châ taotuhpa a châ. Anodeikua, ano taopa Mara châ he a khinarah pakawh n’awpa a hnei kaw leipa vâta ano taopa cheingeih he hmâpa châ vei tah theipa a châ. Ano ta Mara châ ta a tao hropa châbuzy a yleipa vâta a châ.
  1. Aduana Sathohna (third hypothesis)
Lorrain taopa a cha tahpa ta apyna
Parry ta he hawhta a reih heih: “Mr. Lorrain has, I believe, compiled a Lakher Grammar and Dictionary, but has not as yet published it; he has drawn up an alphabet of his own which he has used in all the books he has published” a tah. Lorrain ano tlai ta a ropa Five Years In Unknown Jurgle tahpa châbu page 367 liata, “Lakher language—which was without sign or character of any kind—reduced to writing” a tah hra. Parry ta a palâsapa Lorrain Alphabet zy cha:
A B E K N Ô S V Yu
Aw Ch H L Ng F T Z
Y D I M O R U Ao
Chavâta, consonant-zy:
B, Ch, D, H, K, L, M, N, Ng, F, R, S, T, V, Z, zy a châ (15 consonants)
Vowel-zy: (a, aw, y, i, o, ô, u, ao, yu) zy châ ta, a zydua 9 a pha. Chavâta Lorrain taopa Mara châ hawhrawh zydua cha (24) a châ. Lorrain taopa Mara châ hawhta reina ta:
1. Seitopa: a bull mithun, (Setongpa = Savidge)
2. Mitopa: a billy goat (Mitongpa = Savidge)
Reipasiana:
Rev. Arthur Lorrain ta a taopa Mara châ alphabet he ano ta a papuapa châbu zydua liata nata Biehrai nata hlabu zy liata chhao hmâpa a châ. “Mara Grammar nata Mara Dictionary chhao a papua hra” tahpa ta Parry ta a reih. Âtano hmâ haipa Mara châ cha Lorrain taopa tlai he a châ.
Pachhana
Parry he Marapa châta a ly tlâh awpa chyhsâ a châ. Ano ta a palâsapa Tickell nata Lewin zy ta Shendoos châ ama taopa chhao he alâ leipata historical fact sâkha hawhta apy awpa a châ. Ama taopa Shendu châ eima hmo leipa tacha kheihawhpa hema ama tao tahpa pahno theipa cha vei. Aduana châta châ vei. Rev. Savidge he Mara châ tao tlai ta, Grammar chhao a papua haw. Parry chhao Savidge taopa Mara hawhrawh he ano châbu liata a hmah lymâ hra. Savidge taopa Mara châ he ano Savidge Grammar châbu, Dictionary nata Parry châbu zy lia deita hmo theipa a châ. Lorrain chhao ano eihpa Mara alphabet zy tao hra ta, Parry reipa hawhta Biehrai nata hlabu, a mission chakaona liata chhao ano taopa Mara châ ta a roh lymâ. Âtanoh taihta ano taopa Mara châ he hma lymâpa Mara châ a châ.
A chô liata palâsapa hawhta Mara châ he mo pakha deita taopa châ vei tahpa cha â sia haw. He hawhta Mara châ maniah ataopatuhpazy hnohta alyna bie eima hla.
Keimo nata keimo ta eima châ achu via lymâ ta, roh thai ta, khâsia ta, palaiseihsa ta, a pachu pachhuah lymâ awpa he Marapa ahy rai ta eima tao byuhpa a châ.

History tapa cha, Keima reipa he âdo chai tapa châ leipata, Nâma reipa he adovei, tana chhao châ hra vei. Chavata nâma chhao vaw tluapasia via lymâ la, keima chhao eivaw tlua pasia via lymâ hra aw. Ado chaipa he hmaokha ta eima hmo hlâ lei taita…He he Eima rah ta akhochaipa nata angiah chaipa a cha.
History bie

No comments:

Post a Comment

Thanks for Comment!